شبکه زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز (DePIN) اصول غیرمتمرکز سازی بلاکچین را به زیرساخت‌های ملموس مانند شبکه‌های انرژی و زنجیره‌های تأمین گسترش می‌دهد. این فناوری از بلاکچین و اینترنت اشیاء (IoT) برای ایجاد سیستم‌هایی مستقل و شفاف استفاده می‌کند.
DePIN می‌تواند امنیت، کارایی و شفافیت را در زیرساخت‌های فیزیکی افزایش دهد و دسترسی به منابعی مانند انرژی و حمل‌ونقل را دموکراتیک کند. همچنین می‌تواند از طریق تراکنش‌های همتا به همتا و پاداش توکن‌ها، مشارکت اقتصادی را تقویت نماید.
بلاکچین از امور مالی گرفته تا هنر، جنبه‌های مختلفی از زندگی ما را متحول کرده است. اما این تحول فقط به دنیای دیجیتال محدود نمی شود. بلاکچین همچنین در زمینه های مختلفی در دنیای فیزیکی مورد استفاده قرار می گیرد که به مفهوم DePIN – شبکه های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز – مرتبط است.
شبکه های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز (DePIN) چه هستند؟
DePIN به کاربرد فناوری بلاکچین در زیرساخت ها و سیستم های فیزیکی اشاره دارد. این مفهوم به دنبال استفاده از بلاکچین و سایر فناوری ها برای ایجاد شبکه های غیرمتمرکز برای زیرساخت های ملموس مانند شبکه های برق، زنجیره های تامین، مخابرات، سیستم های حمل و نقل و موارد دیگر است.
DePIN چگونه کار می کند؟
DePIN با استفاده از فناوری بلاکچین، کنترل یک شبکه را به صورت غیرمتمرکز درمی آورد. به طور معمول، این فناوری ترکیبی از بلاکچین و اینترنت اشیاء (IoT) است.
بلاکچین به عنوان یک دفتر کل امن و شفاف عمل می کند که تراکنش ها و تبادل داده ها را درون شبکه ثبت می نماید. با ارائه یک رکورد غیرقابل تغییر از تمام تراکنش ها، اعتماد و شفافیت را تضمین می کند. از طرف دیگر، اینترنت اشیاء (IoT) شامل دستگاه های به هم پیوسته ای است که داده ها را به صورت real-time جمع آوری و تبادل می کنند. در یک سیستم DePIN، این دستگاه ها با یکدیگر و با پایگاه داده بلاکچین ارتباط برقرار می کنند و امکان برقراری تعاملات خودمختار و پاسخگو را در زیرساخت های فیزیکی فراهم می آورند.
شبکه های DePIN از بلاکچین برای توزیع اختیار در سراسر شبکه استفاده می کنند و می توان آن را در زمینه های مختلفی از جمله انرژی، زنجیره های تامین، مخابرات، ذخیره سازی داده، حمل و نقل و املاک و مستغلات اعمال کرد.
به عنوان مثال، در بخش انرژی، شبکه های غیرمتمرکز می توانند تجارت همتا به همتای انرژی را تسهیل کنند، در حالی که تمام تعاملات به طور شفاف در بلاکچین ثبت می شوند. قراردادهای هوشمند می توانند تراکنش ها را به صورت خودکار انجام دهند و باعث ارتقای کارایی و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر شوند. در برخی موارد، کاربران ممکن است برای تشویق مشارکت و رشد شبکه، پاداش هایی به صورت ارز دیجیتال دریافت کنند.
چرا DePIN اهمیت دارد؟
DePIN به دلایل زیر برای زیرساخت‌های فیزیکی حیاتی است:
- امنیت و کارایی: DePIN با حذف نقاط مرکزی آسیب‌پذیر و کاهش خطر دستکاری یا جعل، می‌تواند امنیت و کارایی زیرساخت‌های فیزیکی را افزایش دهد. با استفاده از فناوری بلاکچین، تراکنش‌ها و تبادل داده‌ها با رمزنگاری ایمن می‌شوند و پایگاه داده توزیع‌شده به محافظت در برابر حملات یا دسترسی غیرمجاز کمک می‌کند.
- شفافیت و ردیابی: در صنایعی مانند مدیریت زنجیره تأمین، DePIN می‌تواند شفافیت و ردیابی بیشتری را به ارمغان بیاورد. با ثبت هر مرحله از فرآیند تولید و توزیع بر روی یک بلاکچین، شرکت‌ها می‌توانند از صحت و اصالت محصولات خود اطمینان حاصل کنند. این امر می‌تواند به جلوگیری از تقلب، جعل و سایر فعالیت‌های غیرقانونی کمک کند.
- دموکراتیزاسیون منابع: DePIN پتانسیل تسهیم و دسترسی برابر به منابع ضروری مانند انرژی و حمل‌ونقل را دارد. به جای تکیه بر تأمین‌کنندگان متمرکز، افراد و جوامع می‌توانند مستقیماً در تولید، توزیع و استفاده از این منابع مشارکت کنند. برای مثال، با یک شبکه برق غیرمتمرکز، صاحبان خانه می‌توانند مازاد برق خود را به همسایگان بفروشند و یک اکوسیستم انرژی عادلانه‌تر و پایدارتر ایجاد کنند.
- توانمندسازی اقتصادی: DePIN با غیرمتمرکز کردن کنترل بر زیرساخت‌های فیزیکی، می‌تواند افراد و جوامع را از نظر اقتصادی توانمند کند. این فناوری می‌تواند تراکنش‌های همتا به همتا را تسهیل کند و از طریق پاداش توکن‌ها، مشارکت را تشویق نماید. این امر می‌تواند به‌ویژه در جوامع کم‌برخوردار یا به حاشیه رانده‌شده، فرصت‌های جدیدی برای کارآفرینی و نوآوری ایجاد کند.
نمونه‌هایی از پروژه‌های DePIN:
- Filecoin: Filecoin با استفاده از فناوری بلاکچین، به نیاز راه‌حل‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز پاسخ می‌دهد. این پروژه به کاربران اجازه می‌دهد تا فضای ذخیره‌سازی بلااستفاده خود را اجاره دهند و در مقابل ارز دیجیتال دریافت کنند. این شبکه ذخیره‌سازی غیرمتمرکز با استفاده از یک شبکه توزیع‌شده از ارائه‌دهندگان فضای ذخیره‌سازی، امنیت، پشتیبان‌گیری و دسترسی به داده‌ها را تضمین می‌کند.
- Render: Render یک پروژه DePIN است که بر ارائه راه‌حل‌های رندرینگ غیرمتمرکز مبتنی بر پردازنده گرافیکی (GPU) تمرکز دارد. این پروژه، اپراتورهای گره را که می‌خواهند از قدرت محاسباتی بلااستفاده GPU خود کسب درآمد کنند، با هنرمندانی که نیاز به افزایش مقیاس کار و برنامه‌های رندرینگ سه بعدی دارند، مرتبط می‌کند. Render علاوه بر شبکه محاسباتی غیرمتمرکز GPU، پلتفرمی را برای هنرمندان و توسعه‌دهندگان برای ساخت سرویس‌ها و برنامه‌های کاربردی ارائه می‌دهد.
- The Graph: The Graph یک پروتکل غیرمتمرکز برای فهرست‌بندی و پرس‌وجوی داده‌های بلاکچین است. این پروژه بر سازماندهی داده‌ها با تمرکز بر سهولت دسترسی برای همه افراد تمرکز دارد. Graph Explorer به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا تمام داده‌های عمومی مورد نیاز خود را برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) جستجو، پیدا و منتشر کنند.
چالش‌ها و چشم‌انداز آینده
در حالی که DePIN نویدهای زیادی می‌دهد، اما با چالش‌های متعددی نیز روبرو است. موانع نظارتی، مسائل مقیاس‌پذیری فنی و نگرانی‌های مربوط به قابلیت همکاری، از جمله موانع اصلی برای پذیرش گسترده این فناوری به شمار می‌روند. علاوه بر این، ادغام فناوری بلاکچین با سیستم‌های فیزیکی نیازمند تدابیر امنیتی قوی و رابط‌های کاربری آسان است.
با این حال، با وجود این چالش‌ها، آینده DePIN امیدوارکننده به نظر می‌رسد. با پیشرفت و نوآوری مستمر فناوری، به احتمال زیاد پروژه‌های DePIN بر این موانع غلبه کرده و فرصت‌های جدیدی را برای زیرساخت‌های فیزیکی غیرمتمرکز ایجاد خواهند کرد. DePIN با توانمندسازی افراد و جوامع برای شکل دادن به زیرساخت‌ها و منابع خود، پتانسیل تغییر نحوه‌ی تعامل ما با دنیای فیزیکی را دارد.
سخن پایانی
DePIN یا شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز، با به‌کارگیری فناوری‌های بلاکچین و اینترنت اشیاء، زیرساخت‌های ملموس را متحول می‌کند و تضمین‌کننده‌ی استقلال و شفافیت است. این فناوری می‌تواند در عین حال که دسترسی به منابع ضروری مانند انرژی و حمل‌ونقل را دموکراتیک می‌کند، امنیت، کارایی و شفافیت را نیز بهبود بخشد.